Welke ovenschaal kan ik het beste gebruiken?

Je bent in het bezit van een oven en je wilt daarin de lekkerste ovengerechten gaan bereiden, maar welke ovenschaal kan je daar dan het beste voor gebruiken? Zoals met zoveel kookspullen zal je dan een aantal keuzes moeten maken. Met deze uitleg hoop ik je te helpen met het maken deze keuze. Zo schaf je de juiste ovenschaal aan waarin jij je lekkerste ovengerechten in gaat bereiden.

Vorm

Het eerste waar je een keuze uit dient te maken is de juiste vorm van de ovenschaal en het juiste formaat. Wat je in ieder geval wilt voorkomen is dat je ovenschaal niet in de oven past. Meet dan ook vooraf altijd even de binnenmaten van je oven op zodat je de maximale maten weet. Voor ovens met een rooster of bakplaat kan je eigenlijk alle vormen wel gebruiken. Beschik je over een oven met een draaiplateau (meestal in combinatie met een magnetron), dan zou een ronde vorm de voorkeur hebben. Een andere vorm kan ook, maar dan zal je ovenschaal altijd kleiner moeten zijn dan het draaiplateau. Meet dus even de diameter van het draaiplateau goed op. Het formaat van de schaal is van belang voor het aantal personen waarvoor je gaat koken en wat voor soort gerecht je in de ovenschaal wilt gaan bereiden.

Materiaal

Ovenschalen worden in de basis in drie materialen gemaakt: aardewerk (keramiek), glas en metaal. Alle materialen hebben zo hun specifieke kenmerken met hun voor- en nadelen. Je zult dus even goed moeten bedenken wat voor jou belangrijk is en wat het beste past bij je favoriete gerechten welke je in deze ovenschaal wilt gaan bereiden. Wat betreft keramische ovenschalen heb je In de Ovenwinkel o.a. de keuze uit schalen van de merken Emile Henry, Peugeot en de traditionele schalen van handgemaakt klei van Römertopf.

Aardewerken of keramieken ovenschalen houden de warmte langer vast en zijn daarom zeer geschikt voor maaltijden welke je lang warm wilt houden wanneer je deze op tafel zet. Aardewerk is daarnaast gemakkelijk schoon te maken en, indien voorzien van een glazuurlaag, vaatwasserbestendig. Nadelen kunnen het gewicht zijn van grotere schalen en ze zijn breekbaar. Afhankelijk van het merk zijn keramische schalen wel of niet goed bestand tegen grote temperatuurverschillen. Zo dien je bijvoorbeeld de traditionele Römertopf in een nog niet voorverwarmde oven rustig op te warmen tot bedrijfstemperatuur. Maar de ovenschalen van bijvoorbeeld Emile Henry zijn door een speciale productiemethode juist goed bestand tegen temperatuursverschillen. Deze schalen kan je zelfs ook in de vriezer gebruiken om je gerecht langer houdbaar te maken.

In een glazen ovenschaal zie je mooi wat je aan het bereiden bent en zie je de verschillende laagjes. Deze ovenschalen zijn dan ook perfect voor een lasagne, maar ook een koude bereiding met laagjes zoals een tiramisu. Voordeel van glas is dat het ook vaatwasserbestendig is. Gebruik je vet in deze schaal dan kan dit gaan inbranden, wat het wel wat moeilijker maakt om deze schoon te krijgen. Een tip is om de schaal even met water weg te zetten om het aanbaksel te laten lasweken.

Metalen ovenschalen zijn er in verschillende uitvoeringen. Bij metaal is er keuze uit gietijzer, plaatstaal, aluminium of emaille. Een ander belangrijk verschil is of deze ovenschalen met of zonder een anti-aanbaklaag zijn uitgerust. Zijn ze zonder anti-aanbaklaag dan worden de ovenschalen beter naar mate je ze vaker gebruikt. Ze worden dan vanzelf “ingebrand” door het vet of olie wat je gebruikt of in de ingrediënten van je gerecht verwerkt zitten. Wel dien je op te passen met het gebruik van zuren, zoals bijvoorbeeld in tomatensaus, welke reageert op het metaal en zo een metaalachtige smaak kan afgeven. Deze ovenschalen zijn sowieso niet geschikt voor in de vaatwasser, het beste is om deze met alleen water schoon te maken en daarna heel goed af te drogen. Heeft je metalen ovenschaal wel een anti-aanbaklaag dan is even de vraag wat voor soort anti-aanbaklaag dit is. Is de ovenschaal uitgerust met een normale anti-aanbaklaag (de “Tefal” laag) dan dien je op een aantal zaken te letten. Tegenwoordig wordt deze anti-aanbaklaag zonder PFAS geproduceerd waardoor deze minder schadelijk voor jou en het milieu zijn. Wel betekent dit dat de meeste van deze schalen een maximum temperatuur hebben waaronder ze mogen worden blootgesteld. Boven deze temperatuur kan de hechting van deze laag namelijk snel minder worden. Ook wordt afgeraden om deze schalen in de vaatwasser te reinigen. De chemische stoffen in vaatwastabletten tasten de laag namelijk ook aan. Ook moet je bij deze laag voorzichtig zijn met scherpe voorwerpen en het algemene advies luidt om alleen met houten of zachtere (hittebestendige) kunststoffen te werken zoals van siliconen. Er zijn ook anti-aanbaklagen van ander materiaal zoals emaille of keramisch versterkte lagen. Voordeel van deze lagen zijn dat ze beter bestand zijn tegen hogere temperaturen (controleer dit altijd even op de verpakking of handleiding). Een emaille laag is in principe krasvast, dus je kunt dan ook met scherpere voorwerpen werken. Dit kan handig zijn wanneer je een stuk vlees direct in de ovenschaal wilt snijden. Hoewel sommige van deze schalen in de vaatwasser mogen, luid het algemene advies om alleen (warm) water te gebruiken voor het schoonmaken (eventueel met wat zeepsop). Let op dat je een metalen ovenschalen die nog heet is nooit direct onder of in koud water zet. Door de temperatuurschok kunnen ze dan gaan vervormen.

Tip: Er zijn ook ovenschalen met een deksel. Hiermee kan je een ovengerecht langer warm houden. Ook kan je hetgeen wat van je ovengerecht overblijft met een deksel langer, bijvoorbeeld in de koelkast, voor een later moment bewaren.

Zoals je hebt gelezen valt er toch wel het een en ander te kiezen, maar je weet nu in ieder geval waarop je dient te letten. Kies eerder voor een schaal waarvan je overtuigt bent dat je deze vaker gaat gebruiken en van een gemiddelde of betere kwaliteit. Dergelijke schalen zullen langer meegaan en je kunt je kookkunsten verder verbeteren. Kom je er na een tijdje achter dat je toch liever een andere schaal wilt gaan gebruiken van bijvoorbeeld een ander materiaal, dan je vast iemand uit je directe omgeving misschien blij maken met je eerste ovenschaal. Dit is dan natuurlijk ook een vorm van duurzaamheid. In mijn ogen is het kiezen voor een goedkope ovenschaal van mindere kwaliteit nooit een goed idee, want je wordt er geen betere kok van en verdwijnt deze schaal vaak al snel onderin je kast terecht met als volgende halte de afvalbak. Dit is in ieder geval zeker niet duurzaam te noemen. Als basis zou ik altijd een ovenschaal van glas en één goede ovenschaal van keramiek of van metaal (al dan niet met een deksel) in huis hebben. Kom anders langs in de Ovenwinkel en ik laat je graag zien en voelen welke schaal een goede keuze voor je kan zijn.